واگویه

ها میا دِ دیر ساز سحری

(از دور می آید صدای ساز سحری)

بازِنَه گَل گَل چی حور و پری

(رقصنده ها دسته دسته چون حور و پری)

وریسا وه پا توزِ هَل پَرکَه

(بلند شده است گرد و غبارِ از رقص هل پرکه)

می لرزَه زِمی وا لرزِه تَرکَه

(می لرزد زمین با لرزه چوب دهل و ترکه)

پاپی یا وه ناز ، سُوآرَه وه دِو

(پیاده ها با ناز و خرامان ، سواره ها به تاخت و دوان)

شِیوَنَه وِشو سازِ سوآر هِو

(شانه ها را به هم ریخته صدای ساز سرنای سوارهی)

وریسا وه پا توزه هَل پَرکَه

(بلند شده است غبارِ رقص هل پرکه)

می لرزَه زِمی وا لرزِه تَرکَه

(می لرزد زمین با لرزه چوب دهل و ترکه)

شُونَه شکی و دِوپا و سه پا

(رقص های شونه لرزاندن و دو پا و سه پای لری)

دِ راز و نیاز دسمال دٍ هَوا

(زمان راز و نیاز و  گردش دستمال در آسمان است)

توزه بازی گه شورِ بازِنه

(شور و شوق رقصندگان گرد و غبار زمین را بلند کرده)

کِردَه وه مَشَر شوقِ سازِنه

(شوق نوازندگان محشری برپانموده است)

نه زِمی دیار نه دسه دیار

(نه زمین قابل دیدن است و نه دسته رقصندها را می توان دید)

مگر آرِمی مِقامِ قَطار

( مگر آن زمان که با رقص آرام قطار می رقصند)

موجِ بازِنه چی موجِ دریا

(موج و گروه رقصنده ها همچون موج دریا)

آرِم مِیرَه وا سِئَنگی سِماع

(با رقص سنگین سماع آرام و قرار می گیرند)

نه زِمی دیار، نه دسه دیار

(هنگام رقص نه زمین قابل دیدن است و نه دسته رقصنده ها را می توان دید)

مگر آرِمی مِقامِ قَطار

( مگر هنگام همراهی شان با رقص آرام قطار)

اصطلاحات لری ترانه چوپی:

     ساز سحری: نواختن ساز سٌرنا در لرستان قدیم بر فراز پشت بام ها و بلندی ها با هدف بیدار باش مردم در سحرگاهان وجه تسمیه شناخته شدن سرنا به عنوان ساز سحری در لرستان است . از سوئی در مقام های موسیقی لری « مقام سحری» که با نواختن سرنا اجرا می شود به هدف باخبر کردن مردم از واقعه ای مهم (معمولا فوت افراد )و اماده ساختن انها برای واکنش متقابل و پاسخ به فراخوانی ( زمان جنگ ها و نبرد)به جایگاه سرنا در سازها و مقام های موسیقی لری اهمیت ویژه ای بخشیده است .امروزه مقام سحری را در مراسم سوگواری عاشورای حسینی نیز بکار می برند.

     مقام قطار:  یکی ازمقام های کهن موسیقی در مناطق لک نشین لرستان  است که برخی از آن با نام «مقام سرساز» بعنوان آغاز کننده اجرای ساز نیز نام می برند. بدلیل پشت سرهم و در یک ردیف قرار گرفتن(قطار شدن) رقصنده ها جهت اجرای مراسم رقص چوپی در این مقام بعنوان آغازگر مقام های دیگر موسیقی لری به آن نام قطار داده اند. 

   سنگین سماع : یا به عبارتی بهتر سماع سنگین ، رقصی است که با سنگینی و وقاری خاص اجرا می شود و چون در این رقص حرکت گام ها بسیار سنگین و موزون می باشد لذا بیشتر کهنسالان و سالخوردگان تمایل شرکت در مراسم چوپی با این مقام را دارند. برداشتن گام ها انچنان دقیق و حساس است که اگر فرد مبتدی بخواهد با این مقام چوپی بگیرد خیلی زود مبتدی بودنش مشخص و از صف رقصنده ها بیرون می رود.ریتم منحصر به فرد سنگین سماع سبب اختصاص خاص این مقام تنها به منطقه لرستان شده است و از جمله مقام های موسیقی لری است که هیچ گونه مشابهت یا قرینه ای با مقام های موسیقی نواحی دیگر ایران زمین نداشته و ندارد.

    هل پرکه :یکی از مقام های رقص موسیقی شاد لرستان با تم هائی از موسیقی کردی کرمانشاهی که پس از مقام قطار و سنگین سماع اجرا می شود . در این مقام پاها به شکل آزاد به طرف جلو رها شده و به سمت بالا حرکت می کند.

     دوپا:سریعترین و پر تحرک ترین رقص لری است که با شروع ریتم دهل و کمانچه و تنبک ،رقصنده ها دست در دست یکدیگر با برداشتن  متناوب دو قدم به جلو و یک قدم به عقب به همراهی با آهنگ می پردازند. ترانه های سوزه سوزه ، بالا برز و آمان گلیا  از جمله ترانه هایی  است که در  مقام دوپا اجرا شده اند.

    سه پا: از جمله زیباترین و پرهیجان ترین مقام های موسیقی لری است که در آن گروه رقصنده با هدایت سرچوپی دست  در دست و شانه به شانه همدیگر  با هر ضربه دهل ،تماس گام های خود با زمین را تنظیم می کنند . معمولا اولین ضرب دهل زیر پای راست قرار می گیرد و گروه رقصنده با همراهی ساز ،سه قدم به جلو و با پای چپ یک قدم به عقب گام برداشته و مرتبا این حرکت را تکرار می کنند. ترانه های حالوی گنم خره ، والا دوسِت دیرم ، کلنجه زرد و حنا بنو ، از جمله ترانه هائی است که در این مقام موسیقی لری اجرا شده اند.

  شونه شکی : به اعتبار واژه های تشکیل دهنده آن که همان شُونه (شانه) و شک (تکان دادن) می باشند ،در واقع  یکی از مقام های موسیقی لری است که در ان با ریتم تند نوازنده ،تکان و حرکت شانه های رقصنده ها کاملا مشهود است .

  سوار هو : به همراه مقام های موسیقی «شاره را» (راه حمله به شهر) و «جنگه را» (راه جنگی) یکی از مقام های موسیقی حماسی و رزمی لرستان بود که به واسطه پایان گرفتن جنگ و نبرد بین سپاهیان و به دستور فرمانده یا یکی از بزرگان ایل و طایفه برای فراخوانی و بازگشت سوارکاران جنگی از صحنه نبرد و جمع شدن سپاهیان (یا به تعبیرنظامیان به عنوان شیپور جمع) نواخته می شد و با هو یا هی کردن (بازگشت و فراخوانی ) سوارکاران از انها می خواستند که دست از جنگ کشیده و در محل برخواستن ساز و نوای موسیقی حضور بهم رسانند. در دهه های گذشته ،این مقام موسیقی حماسی و رزمی لری به تدریج با آمیختن به سوارکاری هنگام مراسم عروسی و نامزدی ها از مقام حماسی خود نقل مکان و در مقام موسیقی شاد سواربازی عروسی های لرستان همراه با تیراندازی جای گرفته است .

http://loresoon.blogfa.com